Bilgisayar Mühendisi için iş imkanları nedir, kaç para kazanır?

Yurtiçinde:
Şirketlerin bilgi-işlem birimleri:
Çeşitli bankalar, holdingler, büyük ölçekli sanayii kuruluşları kendi faaliyetleri ile ilgili bilgisayar(laşma) etkinliklerini kendi çatıları altında gerçekleştirmekteler. Buralardaki etkinlikler çoğunlukla çeşitli tecimsel (ticari) işlerin ve işlevlerin otomasyonu olmaktadır. Veritabanı uygulamaları (stok, süreç denetimi, muhasebe, vb.), ağ eksenli uygulama geliştirilmesi, ofis otomasyonu, WEB esaslı e-tecim, etkinliklerin büyük kısmını oluşturmaktadır.

Bilgisayar Mühendislerine en yüksek ücret bu şirketlerin bünyesinde ödenmektedir. Bulunulan şehre göre değişmekle birlikte yaklaşık 1000-1200 USD ile başlayan başlangıç ücreti bir yıllık başarılı bir çalışma sonucunda 2000 USD'a tırmanmaktadır. Piyasa 4-5 yıllık bir deneyimin alacağı ücret 2500 USD üzeri olmaktadır.

Yazılımevleri:
Ülkemizde artan sayıda, çeşitli ölçekte, yazılım üreten şirket açılmaktadır. Bunlara yazılımevi diyoruz. Bu yazılımevleri kendi stratejilerine uygun olarak yatay veya dikey pazara yönelik ürün üretmektedirler. Yatay pazarda bir yazılımın değişikliğe uğratılmadan birden fazla farklı müşteriye satılabilmesi amaçlanmaktadır, yani bir tür 'konfeksiyon' üretim söz konusudur. Düşey pazarda ise amaç belirli bir müşteriye (veya dar bir kesime) yönelik yazılım üretmektir. Ufak yazılımevleri genellikle düşey pazardan pay almak istemektedirler. Son yıllarda bu tür yazılımevlerinin sayısı yazılım gereksinimlerine koşut olarak artmaktadır. Bu yönde devlet teşvikleri ve banka kredi destekleri de vardır. Çoğunlukla mezuniyetinin ertesinde bir yazılım kuruluşunda çalışan Bilgisayar Mühendisinin, belirli bir alanda 'alan bilgisi' ve ilişkilerini oluşturup, bulunduğu kurumdan ayrılıp, bir iki ortaklı yazılımevi şirketi kurması ve söz konusu dikey pazara yazılım üretmesi en yaygın gerçekleşme türüdür. Bu tür yazılımevleri ilk bir iki yıl finansal yönden zorlanmakta, ancak ilk birkaç ürünlerinin satılamasını izleyen zaman diliminde (bu ürünün başarısı oranında) piyasada tutunabilmektedirler.

Yazılımevlerindeki Bilgisayar Mühendisi çalışanların aylıkları bir önceki başlıkta anılandan daha azdır. Bazı yazılımevleri ürün satışı üzerinden ortaklık önermekte ve rakamı daha da düşük bir düzeye çekmektedir. Buralarda geliştirilen yazılımın 'çekiciliği' ne yazık ki, Bilgisayar Mühendisinin ücretine (-) bir faktör olarak etkimektedir.

Savunma sanayii:
ASELSAN, HAVELSAN, STM gibi bir grup, sayıları çok kısıtlı olan, devlet ortaklı şirket, iyi bir alıcı olan savunma sektörüne yazılım üretmektedirler. Ülkemizde çok az bulunan AR-GE içeren yazılım etkinliklerinin önemli bir kısımı da bu çatılar altında gerçekleşmektedir. Daha çok Ankarada konuşlanmış bu şirketlerdeki üçret politikası, ilk maddede belirtilmiş boyutta olmamakla birlikte yine de tatmin edicidir. Genellikle işe koşut Yüksek Lisans eğitimine izin verirler (uzun süreli ortandan kaybolmamanız koşulu ile). Zaman kaynağınızda bir sıkışma doğması durumunda, sizden beklenilen, iş yerine öncelik tanımanızdır. Yani bu eğitiminizin işi aksatmasına izin verilmez.

Ücretler genellikle 1000USD civarında başlar ancak zaman içinde çok fazla da tırmanmaz.

Akademik yaşam:
Öğrenimin lisans sonrası eğitim (master, doktora dercelerine yönelik) sürdürmek kararında olan lisans mezunları için bir alternatif de 'üniversitede asistan olarak kalmaktır'. Bu eski deyim 80 li yıllarda Araştırma Görevliliği olarak yeniden adlandırılmıştır. ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde her yıl 8-10 araştırma görevlisi göreve başlamaktadır. İyi bir not ortalaması ve bilgi düzeyi, akademik çalışma yönünde motivasyon bu yolu seçmenin ön koşuludur. Araştırma görevlileri, görevlerinin bir parçası olarak bir yandan sınıf karşısında bilgi aktarma imkanı bulmakta ve eğitmenliğin tadına varmakta diğer yandan ise bilimsel araştırmanın nasıl yapıldığını öğrenmekte, bilime katkıda bulunabilmektedirler. Yayınlanan bir bilimsel çalışmanın kapağında kişinin kendi adını görme olanağı yalnızca bu yaşamı seçmekle gerçek olabilir.

Ne yazık ki devlet üniversitelerinde verilen ücretler memur ücreti olup, her disiplin için aynıdır. Bazen dalgalanma göstermekle birlikte araştırma görevlisinin alacağı maaş 400 USD dolaylarındadır. Buna karşın kendisinden beklenen iş yükü özel sektördekinin yarısı gibidir. Bazı projeler çerçevesinde yapılabilecek eş işler aracılığı ile bu rakamın yükseltilmesi de olanaklıdır. Ayrıca, akademik ortamda kişiye tanınan özgürlük verilen görevlerin aksamaması sınırlarına kadar genişlemektedir. Özel sektörde durum bunun tam aksidir. İş saatleri, giyim-kuşam, iş ortamındaki kişisel özgürlükler çok daha kısıtlanmıştır.

Yurtdışında:
Türkiyedeki olgular büyük ölçekli olarak yurtdışı için de geçerlidir. Ancak herşey daha büyük boyutlarda gerçekleşmektedir. Ar-Ge etkinlikleri Türkiyeden daha yoğundur. Ancak, unutmamak gerekir ki, yurtdışındaki üniversitelerde araştırma, ülkemize göre çok daha fazla ticarileşmiştir. Üniversiteler özel sektöre ciddi paralar karşılığında araştırma ve geliştirmeler yapmaktadırlar. Yani şirket içinde 'bilimsel' etkinlik, yurtdışı normlarına göre, yine azdır. Kendi içlerinde Ar-Ge birimi oluşturup burada ciddi araştırma yapmak ancak 'dev' diye adlandırılacak bazı kuruluşlar için sözkonusudur (Kodak, AT&T, IBM, Microsoft gibi). Yine de buralarda iş bulmak olanaklıdır. Yazılım geliştirme sektöründe ise, bölümümüz mezunu her zaman iş bulabilmektedir.

ABD standartlarında, ODTÜ BMB mezunu bir bilgisayar mühendisinin (iş ayırımı gözetmemesi koşulu ile) kazanacağı yıllık (brüt) 60000-75000 USD dır. Bunun net getirisi %70 dolaylarındadır. Yaşam için harcanacak kısmı ise en az 25000-30000 USD mertebesindedir. Bu değer bazı büyük kentlerde alınan ücretin tümü düzeyine de erişebilmektedir.